Η Γροιλανδία, με την επιβλητική φυσική της ομορφιά και την απομόνωσή της από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι ένας τόπος γεμάτος αντίφασεις και προκλήσεις. Παρά τη δύσκολη γεωγραφική της θέση και τις σκληρές κλιματολογικές συνθήκες, η Γροιλανδία έχει κατοικηθεί για χιλιάδες χρόνια και οι κάτοικοί της ζουν σε έναν κόσμο όπου η παράδοση, η φύση και η σύγχρονη ζωή συνυπάρχουν με ιδιαίτερο τρόπο.
Στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε την καθημερινότητα και την πολιτιστική ταυτότητα αυτού του μοναδικού τόπου, ανακαλύψαμε την παρουσία ενός Έλληνα στη Γροιλανδία, του Χρήστου Κονιάρη, ο οποίος έζησε στην Γροιλανδία και μας παραχώρησε μια πολύτιμη ματιά στη ζωή και τις συνθήκες που επικρατούν εκεί. Μέσα από την προσωπική του εμπειρία, αποκτούμε μια πιο ζωντανή εικόνα του νησιού, των ανθρώπων του, των προκλήσεών του, αλλά και των ιδιαίτερων πολιτιστικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που το καθιστούν τόσο μοναδικό.
Ο Χρήστος Κονιάρης, Πολιτικός Μηχανικός, βρέθηκε στη Γροιλανδία το 2021 για σπουδές και εργασία, και από τότε η ζωή του συνδέθηκε με το νησί, καθώς πέρασε πολλά χρόνια εκεί. Μας μιλάει για τις εμπειρίες του και μας δίνει μία πολύτιμη εικόνα της καθημερινότητας, των ηθών και εθίμων, αλλά και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα λόγω της αποικιοκρατίας και της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής της κατάστασης.
Πόσο καιρό ήσουν Γροιλανδία και πως προέκυψε;
Όσο σπούδαζα Πολιτικός Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο της Ξάνθης, έψαχνα για μεταπτυχιακά στο εξωτερικό. Κάποια μέρα, το βλέμμα μου έπεσε πάνω σε ένα μεταπτυχιακό στη Δανία, το οποίο σου έδινε τη δυνατότητα να κάνεις ένα εξάμηνο σε ένα πανεπιστήμιο στη Γροιλανδία.
Αμέσως, μια μικρή φλόγα άναψε μέσα μου και είπα ότι θα κάνω ό,τι μπορώ για να το καταφέρω. Έτσι, με αρκετή προσπάθεια, κατάφερα το 2021 να βρεθώ για πρώτη φορά, για έξι μήνες, στη μικρή πόλη Σισιμιούτ (Sisimiut) της Γροιλανδίας. Έφτασα εκεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID, ωστόσο δεν υπήρχαν κρούσματα, και έτσι δεν βίωσα όλους αυτούς τους περιορισμούς που ίσχυαν στον υπόλοιπο κόσμο.
Παρόλα αυτά, στη Γροιλανδία είσαι συνεχώς αποκομμένος, όχι μόνο από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και από τις ίδιες τις πόλεις (settlements) της χώρας, αφού δεν υπάρχουν δρόμοι που να τις συνδέουν. Ο μόνος τρόπος μετακίνησης είναι με μικρά αεροπλάνα, πλοία το καλοκαίρι ή, αν μιλάμε για πραγματικά απομονωμένες περιοχές, τότε μόνο με ελικόπτερο, έλκηθρο ή snowmobile.
Ωστόσο, όλο αυτό είχε τη δική του μαγεία. Η απεραντοσύνη του τοπίου, η άγρια φύση και η αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο με μάγεψαν. Δεν άργησα να αγαπήσω τη Γροιλανδία και να νιώσω ότι θέλω να ζήσω περισσότερο εκεί. Έτσι, μόλις ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό μου στη Δανία, ξεκίνησα αμέσως να ψάχνω δουλειά στη Γροιλανδία. Αυτή τη φορά, ο δρόμος με έφερε στο Νουούκ, την πρωτεύουσα της Γροιλανδίας, όπου δούλεψα ως μηχανικός στην κατασκευή του νέου διεθνούς αεροδρομίου.
Έζησα άλλα δύο χρόνια εκεί και επέστρεψα στη Δανία με την παράδοση του έργου στα τέλη Νοεμβρίου 2024.
 |
εκδρομή και διανυχτέρευση με το πανεπιστήμιο
|
Πως είναι η ζωή στην Γροιλανδία;
Είναι δύσκολο να δώσεις μια γενική απάντηση, γιατί οι διαφορές από περιοχή σε περιοχή είναι τεράστιες. Για παράδειγμα, στο Νουούκ, την πρωτεύουσα, η ποιότητα ζωής δεν διαφέρει από μία πόλη της βόρειας Ευρώπης. Μπορείς να βρεις σχεδόν τα πάντα—από σινεμά, κολυμβητήρια και καφετέριες μέχρι εμπορικό κέντρο και μπαρ. Αντίθετα, σε μικρότερες κοινότητες, η καθημερινότητα είναι εντελώς διαφορετική: σε ορισμένα μέρη δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε βασικά αγαθά, ενώ σε πιο απομονωμένες περιοχές οι κάτοικοι μοιράζονται ακόμα και κοινές τουαλέτες.
Οπότε, θα προσπαθήσω να περιγράψω την εμπειρία μου από τα δύο μέρη όπου έζησα: το Νουούκ, τη μεγαλύτερη πόλη της Γροιλανδίας, με περίπου 19.000 κατοίκους, και το Σισιμιούτ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, με περίπου 5.600 κατοίκους.
Και στις δύο πόλεις υπάρχει αρκετά μεγάλος αριθμός Δανών. Γενικά, λόγω της αποικιοκρατικής ιστορίας, υπάρχει μια διαρκής ένταση μεταξύ Δανών και Γροιλανδών, αλλά στην καθημερινότητα συμβιώνουν ειρηνικά. Ωστόσο, πολλοί Γροιλανδοί πιστεύουν ότι οι Δανοί τους αντιμετωπίζουν ως κατώτερους.
Η ζωή στη Γροιλανδία είναι ήρεμη, οι ρυθμοί είναι αργοί και σχεδόν τα πάντα εξαρτώνται από τον καιρό. Οι άνθρωποι έχουν μια βαθιά σχέση με τη φύση και είναι ιδιαίτερα δραστήριοι. Το καλοκαίρι ασχολούνται κυρίως με το κυνήγι και το ψάρεμα, ενώ τον χειμώνα με το snowmobile και το cross-country σκι. Ακόμα και όταν οι θερμοκρασίες είναι πολύ κάτω από το μηδέν, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα δεις καθημερινά πολλούς ανθρώπους να τρέχουν στους δρόμους.
Η οικογένεια παίζει κεντρικό ρόλο στην κοινωνία της Γροιλανδίας. Είναι συνηθισμένο τα παιδιά να μένουν με τους γονείς τους μέχρι αρκετά μεγάλη ηλικία, και οι οικογενειακοί δεσμοί είναι πολύ ισχυροί. Οι άνθρωποι είναι φιλικοί, αλλά μπορεί να φαίνονται κλειστοί στην αρχή. Μετά από λίγο, όμως, γίνονται πολύ ζεστοί και φιλόξενοι.
Όσον αφορά τα ήθη και τα έθιμα, η παραδοσιακή κουλτούρα των Ινουίτ εξακολουθεί να είναι παρούσα, παρά την επιρροή της Δανίας. Το καγιάκ και τα έλκηθρα με σκύλους παραμένουν σημαντικά τόσο ως μέσα μεταφοράς όσο και ως κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας. Ωστόσο, τα έλκηθρα με σκύλους μπορείς να τα βρεις μόνο στις περιοχές της Γροιλανδίας που βρίσκονται βορειότερα από τον Αρκτικό Κύκλο, καθώς δεν επιτρέπεται η μεταφορά αυτών των σκύλων εκτός Αρκτικού Κύκλου, ώστε να μην αλλοιωθεί η ράτσα τους.
Στην Εθνική Ημέρα της Γροιλανδίας (21 Ιουνίου), οι άνθρωποι φορούν τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους και συμμετέχουν σε διάφορους εορτασμούς. Ένα από τα πιο ιδιαίτερα έθιμα αυτής της ημέρας είναι ένας διαγωνισμός κυνηγιού, όπου πολλές βάρκες ξεκινούν ταυτόχρονα για την αναζήτηση φώκιας, και νικητής θεωρείται αυτός που θα φέρει πρώτος πίσω μία φώκια.
Ένα άλλο σημαντικό έθιμο αφορά τα παιδιά, τα οποία ξεκινούν από μικρή ηλικία να μαθαίνουν το κυνήγι. Όταν καταφέρουν να θηρεύσουν τον πρώτο τους τάρανδο, η οικογένεια πραγματοποιεί μια μεγάλη γιορτή για να τιμήσει αυτό το ορόσημο στη ζωή τους.
Πως επηρεάζει η αποικία από την Δανία;
Η αποικιοκρατία αποτελεί ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα για τη Γροιλανδία και, ειδικά αυτή την περίοδο, βρίσκεται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Έχει αφήσει βαθιές και διαρκείς επιπτώσεις στη χώρα, επηρεάζοντας την οικονομία, τον πολιτισμό, καθώς και την κοινωνική και πολιτική της αυτονομία.
Η Δανία, μέσω ενός εκτεταμένου προγράμματος εκσυγχρονισμού, έχει εφαρμόσει μέτρα για τη βελτίωση του συστήματος υγείας, της εκπαίδευσης και των υποδομών, με στόχο τη συνολική αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης στη Γροιλανδία. Ωστόσο, λόγω του μικρού πληθυσμού της, η χώρα δεν μπορεί να καλύψει όλες τις απαιτούμενες θέσεις εργασίας, όπως αυτές των γιατρών, μηχανικών, δασκάλων και αστυνομικών. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος αυτών των θέσεων καταλαμβάνεται από Δανούς, οι οποίοι είναι είτε μόνιμοι κάτοικοι είτε έρχονται για να εργαστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, συνήθως 3 έως 6 μηνών.
Επιπλέον, οι επιλογές για ανώτατη εκπαίδευση στη Γροιλανδία είναι περιορισμένες, γεγονός που οδηγεί πολλούς νέους να μετακινούνται στη Δανία για σπουδές.
Ωστόσο, όπως φαίνεται αυτος ο εξαναγκαστικός εκσυγχρονισμός της χωρας οδήγησε στο κλείσιμο πολλών κοινοτήτων, αναγκάζοντας μέρος του πληθυσμού να μετακινηθεί σε μεγαλύτερες πόλεις. Αυτή η αλλαγή είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του παραδοσιακού τρόπου ζωής, ενώ παράγοντες όπως η εισαγωγή αλκοόλ, καπνού και ναρκωτικών συνέβαλαν στην επιδείνωση κοινωνικών προβλημάτων.
Σήμερα, η Γροιλανδία συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις, όπως υψηλά ποσοστά ανεργίας, αλκοολισμού και αυτοκτονιών. Πολλοί αποδίδουν αυτά τα φαινόμενα στις αλλαγές που προκάλεσε η αποικιοκρατία και η αναγκαστική προσαρμογή της χώρας σε νέα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα.
Πολλές γυναίκες κυρίως έχουν μιλήσει για καταπίεση. Είναι κάτι που είδες, πρόσεξες στην Γροιλανδία;
Ναι, από όσο γνωρίζω η δανική κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για ενέργειες που έγιναν κρυφά στο παρελθόν. Ένα από τα πιο γνωστά περιστατικά είναι το «κοινωνικό πείραμα» της δεκαετίας του 1950, όπου 22 παιδιά απομακρύνθηκαν από τις οικογένειές τους και στάλθηκαν στη Δανία, με στόχο να «εκδανιστούν». Πολλά από αυτά δεν ξαναείδαν ποτέ τις οικογένειές τους και έχασαν την επαφή με τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους.
Πιο πρόσφατα, αποκαλύφθηκε ένα ακόμα σοκαριστικό γεγονός όπου χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια στη Γροιλανδία υπέστησαν αναγκαστική στείρωση, μέσω τοποθέτησης ενδομήτριας αντισύλληψης (IUDs), και όπως ακούγεται συχνά χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Αυτό συνέβη κυρίως τη δεκαετία του 1960 και του 1970, στο πλαίσιο ενός προγράμματος οικογενειακού προγραμματισμού που φέρεται να είχε ως στόχο τη μείωση του γροιλανδικού πληθυσμού. Ακούγεται πως αν αυτές οι παρεμβάσεις δεν είχαν γίνει, ο πληθυσμός της Γροιλανδίας σήμερα θα ήταν περίπου 150.000 κάτοικοι, αντί για 56.000 που είναι τώρα. Πολλοί Γροιλανδοί χαρακτηρίζουν αυτές τις πρακτικές ως «άμεση γενοκτονία», ενώ ορισμένοι Δανοί απορρίπτουν αυτή την κατηγορία, λέγοντας πως πρόκειται για ένα «λάθος του συστήματος υγείας» και όχι μια «επίθεση του δανικού κράτους κατά της Γροιλανδίας».
 |
Εκκλησία στο Νούκ
|
Ποιο είναι το αγαπημένο/πιο γνωστό φαγητό στην Γροιλανδία;
Η διατροφή στη Γροιλανδία βασίζεται σε ό,τι μπορούν να κυνηγήσουν ανάλογα με την εποχή. Κυρίως τρώνε τάρανδο, φώκια, φάλαινα, halibut, σολομό, γαρίδες και muskox. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μαγειρέματος, αλλά πολλά από αυτά τα τρώνε και ωμά.
Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε όταν άκουσα για το παραδοσιακό φαγητό kiviaq. Πρόκειται για μια μέθοδο ζύμωσης που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για τη διατήρηση τροφής κατά τους σκληρούς χειμώνες της Αρκτικής. Για την παρασκευή του, χρησιμοποιούνται περίπου 300-500 μικρά θαλασσοπούλια, κυρίως αλκυόνες (auk birds), τα οποία τοποθετούνται ολόκληρα (με φτερά και όλα τα εσωτερικά όργανα) μέσα στο δέρμα και το σώμα μιας φώκιας. Το δέρμα της φώκιας ράβεται προσεκτικά και σφραγίζεται με λίπος, ώστε να αποτραπεί η είσοδος αέρα. Στη συνέχεια, τοποθετείται στη σκιά κάτω από πέτρες για αρκετούς μήνες, συνήθως 3-4, ώστε να υποστεί φυσική ζύμωση. Όταν έρθει η ώρα της κατανάλωσης, η φώκια ανοίγεται και τα πουλιά αφαιρούνται. Το κρέας τους, που έχει υποστεί ζύμωση, αποκτά μαλακή υφή και έντονη γεύση. Το kiviaq καταναλώνεται συνήθως ωμό και θεωρείται λιχουδιά σε γιορτές, γενέθλια και σημαντικές κοινωνικές εκδηλώσεις.
Πως είναι η οικονομία στο νησί;
Η οικονομία της Γροιλανδίας βασίζεται κυρίως στην αλιεία, με τις γαρίδες να αποτελούν το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν, ακολουθούμενες από το γροιλανδικό halibut. Η αλιεία είναι ο πιο σημαντικός κλάδος, αφού το κλίμα και το σκληρό, βραχώδες έδαφος δεν επιτρέπουν τη γεωργία.
Εκτός από την αλιεία, ο τουρισμός αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος, κυρίως μέσω της κρουαζιέρας και του οικοτουρισμού. Τα εντυπωσιακά τοπία της Γροιλανδίας, σε συνδυασμό με τους παγετώνες, τις φάλαινες, τα πολύχρωμα σπιτάκια και το Βόρειο Σέλας, προσελκύουν επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Πλέον, με το νέο αεροδρόμιο στο Νουούκ και το μελλοντικό αεροδρόμιο στο Ιλούλισσατ, τον πιο τουριστικό προορισμό της Γροιλανδίας, εκτιμάται ότι ο τουρισμός θα αυξηθεί δραματικά. Οι νέες αεροπορικές συνδέσεις θα επιτρέψουν απευθείας πτήσεις από διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά και από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, διευκολύνοντας την πρόσβαση και φέρνοντας ακόμα περισσότερους επισκέπτες στη χώρα.
Φυσικά, υπάρχει ενδιαφέρον για την εξόρυξη φυσικών πόρων, καθώς η Γροιλανδία διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα μετάλλων, όπως σπάνιες γαίες, ουράνιο και πετρέλαιο, αλλά από όσο γνωρίζω η εκμετάλλευσή τους είναι περιορισμένη.
Ο Τράμπ θέλει να αγοράσει την Γροιλανδία. Πως αντιδρά ο κόσμος; Τι θέλει ο μέσος Γροιλανδός;
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ εξέφρασε ενδιαφέρον να αγοράσει τη Γροιλανδία, αλλά αυτή τη φορά φαίνεται πως το εννοούσε σοβαρά. Η απάντηση της Δανίας από την αρχή ήταν ξεκάθαρη: η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση!
Παρόλα αυτά, ο Τραμπ Jr. επισκέφθηκε πρόσφατα τη Γροιλανδία, προσπαθώντας να περάσει το μήνυμα ότι οι ντόπιοι επιθυμούν να γίνουν Αμερικανοί. Σύμφωνα με φίλους μου στη Γροιλανδία, συναντήθηκαν με άτομα χωρίς εργασία στους δρόμους, τους έδωσαν χρήματα, καπέλα και δωρεάν φαγητό, με σκοπό να τους πείσουν να δηλώσουν σε βίντεο ότι θέλουν να ενταχθούν στις ΗΠΑ. Παρόλα αυτά, φαίνεται πως η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού – περίπου το 85% – διαφωνεί με αυτή την άποψη.
Συνολικά, οι Γροιλανδοί δεν επιθυμούν να ανήκουν ούτε στη Δανία, ούτε στις ΗΠΑ. Το κύριο αίτημά τους είναι η πλήρης ανεξαρτησία, αν και κάτι τέτοιο ενδέχεται να συνεπάγεται σοβαρούς πολιτικούς και οικονομικούς κινδύνους για τη χώρα.
 |
|
O Xρίστος με το άγαλμα του ιεραποστόλου Hans Egede
|
Ευχαριστούμε το Ελληνικό ραδιόφωνο και εφημερίδα στην Φλώριδα Αμερικής
Συντακτική ομάδα
.jpeg)
