Υπερβόρειοι

tisdag 16 december 2025

Σουηδός φυσιοδίφης στην Κύπρο το 1751–«Eίναι εντελώς κατεστραμμένη έως και τις φυσικές της πηγές από μια βάρβαρη κυβέρνηση»


Ο Σουηδός φυσιοδίφης Fredrich Hasselqvist έφτασε στην Αμμόχωστο στην Κύπρο το 1751, πριν συνεχίσει το ταξίδι του προς τη Σμύρνη. Στο γράμμα του από την Αμμόχωστο περιγράφει την Κύπρο ως μια χώρα κατεστραμμένη από τη βάρβαρη οθωμανική διοίκηση, με τη φύση ωστόσο ακόμη όμορφη και ανθισμένη. Το γράμμα στάλθηκε μέσω του H[err] Grill και του Jean Antoine Butini, ως ένα μικρό δείγμα σεβασμού προς τον δάσκαλό του, τον Carl Linne. Ο Hasselqvist επρόκειτο να ξαναφύγει για Σμύρνη, συνεχίζοντας την εξερεύνηση του στην περιοχή. Η έρευνα τεκμηριώθηκε από το Κρατικό Αρχείο της Σουηδίας και τη Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Ουψάλας Carolina Rediviva.

Συγκεκριμένα oFrederich Hasselquist γεννήθηκε σε μια φτωχή ιερατική οικογένεια στη Σουηδία. Από μικρός δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τη φυσική ιστορία και γίνεται μαθητής του Καρλ Λινέ (Carl Linnaeus). Σπούδασε ιατρική στην Ουψάλα και παράλληλα ασχολήθηκε με βοτανική και φυσιογνωστικά πειράματα, αποκτώντας εμπειρία στην πρακτική ιατρική.

Μετά από προετοιμασίες και υποτροφίες, ξεκινά στις 7 Αυγούστου 1749 ένα μεγάλο ταξίδι στη Μέση Ανατολή. Φτάνει στις 27 Νοεμβρίου στο Σμύρνη (Smyrna), όπου τον υποδέχεται ο Σουηδός πρόξενος Αντερς Ρύντελιους (Anders Rydelius). Εξερευνά την περιοχή και επισκέπτεται την ανατολική Ανατολία, μελετώντας π.χ. τις χρωματικές αλλαγές της χαμαιλέοντας.

Στη συνέχεια ταξιδεύει στην Αίγυπτο (Alexandria, 13 Μαΐου 1750) για να προωθήσει και τα σουηδικά εμπορικά συμφέροντα, ενώ συνεχίζει τις επιστημονικές του παρατηρήσεις, περιγράφοντας ζώα όπως ο φαραώ αρουραίος, γεράκια, γκέκο και ψάρια του Νείλου, καθώς και πολλά φυτά. Σημαντική είναι η μελέτη του σε μπανανιές, φοινικόδεντρα και συκιές, αλλά και σε πρακτικά ζητήματα, όπως η εκκόλαψη μεταξοσκωλήκων και η παρασκευή αμμωνίας.

Τον Μάρτιο του 1751 φεύγει από το Κάιρο για Damiette και έπειτα για Jaffa (1 Απριλίου), εξερευνώντας Ιερουσαλήμ, Ιεριχώ, Νεκρά Θάλασσα, Βηθλεέμ, Τιβεριάδα, Ναζαρέτ και Όρος Θαβώρ. Στη συνέχεια φτάνει στη Sidon και μετά από στάση στην Κύπρο (μέση Ιουλίου) επιστρέφει στη Σμύρνη για να οργανώσει τις σημειώσεις και τα δείγματα του.

Στις 15 Ιουνίου 1751, γράφει γράμμα στον Carl Linne, μέσω του Claes Grill και του Jean Antoine Butini, στέλνοντας ένα βαρέλι κυπριακό κρασί ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και ανακοινώνοντας την αναχώρηση του για Σμύρνη. Στο γράμμα αναφέρει την καταστροφή της Κύπρου από τη βάρβαρη κυβέρνηση και ότι η φύση όσο όμορφη και αν είναι δεν μπορεί να βοηθήσει.

Μετάφραση γράμματος από Αμμόχωστο (Famagusta) 1751:

Σεβαστέ κύριε Αρχίατρε,
Ευγενέστατε Κύριε,

Με την επιστολή αυτή, και μέσω της διεύθυνσης του κ. Grill, σας στέλνω, πριν από την αποχώρηση μου από την Κύπρο, ένα βαρέλι κυπριακό κρασί, το οποίο ζητήσατε από τον κ. Grill. Το βαρέλι είναι σημασμένο με τα αρχικά C. L. και θα αποσταλεί μέσω της Μασσαλίας από τον κ. Butini, σουηδό πρόξενο στην ίδια πόλη.

Πρόκειται για μια μικρή προσφορά, την οποία με ταπεινότητα σας παρακαλώ να δεχθείτε ως ένδειξη της βαθιάς μου ευγνωμοσύνης και σεβασμού, τον οποίο θα ήθελα να σας αποδείξω σε κάθε στιγμή, εάν υπήρχε δυνατότητα.

Αύριο θα αναχωρήσω από αυτήν την πόλη και θα επιβιβαστώ για τη Σμύρνη, αφού είδα την Κύπρο, μια χώρα που είναι εντελώς κατεστραμμένη έως και τις φυσικές της πηγές από μια βάρβαρη κυβέρνηση, πολύ πιο ερημωμένη και ταπεινωμένη από ό,τι η προφητευμένη χώρα, την οποία οι δικοί μας ιερείς αβάσιμα αποκαλούν καταραμένη. Η φύση είναι εδώ εύφορη και ανθισμένη, παρά την εγκατάλειψη από τον ανθρώπινο πολιτισμό· όμως στην Κύπρο η φύση δεν μπορεί να βοηθήσει.

Με αδιάκοπο σεβασμό,
Ο πιο ταπεινός υπηρέτης σας,
Frederic Hasselquist

Παλιά Σκανδιναβικά: 

Högädle H[err] Archiater
Nådige Herre.

Under H[err] Grills adresse öfwerskickar jag til H[err] Archiatern för min afresa från Chipre et ankare Cypriskt Win, hwilket H[err] Archiatern behagade efterfråga hos H[err] Grill; det är märkt C. L. och skickas öfwer Marseille genom H[err] Butini, swensk Consul i samma stad.

Et ringa offer hwilket jag i ödmiukhet anhåller det H[err] Archiatern täckes anse såsom et tekn til min wördnads ärkänsla, af hwilken jag hwart ögnablek borde aflägga prof, om möjeligheten det tilläto.

Jag öfwerger i morgon denna ort och går om bord til Smirna, sedan jag sedt Chipre et rike som ända in til Naturens afkomster är ödelagt och förstört af en barbarisk regering, långt mera öde och uselt än förlofwade landet, hwilket wåra Präster[a] utan grund utropa såsom förbannat; Naturen är der ömnig och blomstrande, fast öfwergifwen af konsten; men på Chipre står Naturen ej at hielpa.

Jag framhärdar med oaflåtelig wördnad
Högädle H[err] Archiaterns
Ödmiukaste Tienare
Frederic Hasselquist







Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε σε Κυπριακό ΜΜΕ 

Συντακτική ομάδα 

Inga kommentarer:

Skicka en kommentar