Ο χρυσός της Κύπρου:το εμπόριο και τα προϊόντα του νησιού μέσα από τη σουηδική εφημερίδα Göteborgs Handels Tidning (1818)

Göteborgs Handels tidning 1818-11-13

Ένα άρθρο της σουηδικής εφημερίδας Göteborgs Handels Tidning ( εμπορική εφημερίδα του Γκέτεμποργκ) στις 13ης Νοεμβρίου 1818 αποτυπώνει τη σημασία των κυπριακών προϊόντων και τον ρόλο της Κύπρου στα ευρωπαϊκά και ανατολικά εμπορικά δίκτυα των αρχών του 19ου αιώνα.

Η δημοσίευση εντάσσεται στη συνεχή μας έρευνα σε αρχειακό υλικό της Βασιλικής Βιβλιοθήκης της Σουηδίας, με στόχο την ανάδειξη άγνωστων πτυχών της κυπριακής ιστορίας μέσα από σκανδιναβικές πηγές. 

Göteborgs Handels Tidning 1818-11-13

Παρότι η Κύπρος δεν έχει ακόμη φτάσει την παλαιά της ευημερία, το εμπόριό της παραμένει σημαντικό και τα εξαγόμενα προϊόντα της είναι εξαιρετικής ποιότητας. Ιδιαίτερα το βαμβάκι της, χάρη στη σύστασή του, τη λιπαρότητα, την απαλή ελαστικότητα και τις μακριές ίνες του, υπερέχει αισθητά από κάθε άλλο βαμβάκι της Ανατολής. Γι’ αυτό και πωλείται ακριβότερα ακόμη και στην Ευρώπη.

Το βαμβάκι συνήθως κατατάσσεται σε πέντε ποιότητες, από τις οποίες η πέμπτη και κατώτερη δεν εξάγεται. Παράγονται επίσης σχοινιά από βαμβάκι που καλλιεργείται σε ξηρά χωράφια ή σε περιοχές που αρδεύονται κυρίως από ποτάμια. Όταν η συγκομιδή φτάνει τις 5.000 μπάλες, θεωρείται καλή χρονιά· σε πιο αδύναμα έτη αποδίδει μόλις 3.000.

Η έλλειψη βροχών συμβάλλει ιδιαίτερα στις κακές σοδειές, όπως και οι καταιγίδες που μερικές φορές εμφανίζονται τον μήνα Ιούλιο και προκαλούν ζημιές στις καλλιέργειες. Το κυπριακό βαμβάκι εξάγεται τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία, αλλά κυρίως στη Βενετία, από όπου διακινείται στην Ιταλία.

Εξίσου σημαντικό εμπορικό προϊόν είναι το μετάξι. Είναι έτοιμο προς παράδοση τον Μάιο, επειδή τότε έχουν απλωθεί όλα τα μεταξοσκώληκα.

Το λευκό κρασί προέρχεται κυρίως από την Αμμόχωστο και την Καρπασία, ενώ το κιτρινωπό από τις βόρειες περιοχές· το δε χρυσοκίτρινο από την περιοχή της Πάφου θεωρείται το καλύτερο. Το λευκό κρασί προτιμάται περισσότερο και καταναλώνεται στη Σμύρνη και την Ευρώπη. Η Βενετία και η Λιβόρνο το απορροφούν σε μεγάλες ποσότητες. Η συνολική παραγωγή κρασιού ανέρχεται περίπου σε 50.000 βαρέλια. Από αυτά, το κόκκινο κρασί υπολογίζεται γύρω στα 500 βαρέλια, καθένα περίπου 30 οκάδες. Το λευκό αποτιμάται ακριβότερα και το μεγαλύτερο μέρος εξάγεται στη Λιβόρνο.

Ο τρύγος γίνεται τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Το γλυκό κρασί, από το οποίο παράγεται το λεγόμενο κρασί Commanderia, είναι κόκκινο και ισχυρό. Ο συμπυκνωμένος χυμός των σταφυλιών, αφού βράσει μέχρι να πήξει, θάβεται στη γη σε δοχεία. Από αυτό παράγεται ένα λιγότερο συμπυκνωμένο κρασί, που ονομάζεται «κρασί της κάσας». Είναι πιο σκούρο, κιτρινίζει με τον χρόνο και πλησιάζει στην ποιότητα της Commanderia. Από αυτά τα κρασιά ελάχιστες ποσότητες φτάνουν στην Ευρώπη. Το κυπριακό μοσχάτο παράγεται μόνο σε περίπου 5.000 οκάδες (κάθε οκά ισοδυναμεί με 5 λίβρες). Γίνεται πιο σκούρο με τον χρόνο.

Η μεταφορά των εμπορευμάτων από την Κύπρο παρουσιάζει μεγάλες απώλειες. Οι περισσότερες αποστολές γίνονται προς τη Σμύρνη και το Αμβούργο. Τα κιβώτια συσκευάζονται σε μεγάλα κιβώτια, συχνά όμως σπάζουν, παρά την προσοχή, με αποτέλεσμα να χύνονται τα φορτία και ο έμπορος να χάνει μερικές φορές έως και 50%, επειδή απορρίπτονται τα βαριά και άχρηστα υπολείμματα κατά τη διαλογή.

Το περισσότερο λάδανο συλλέγεται γύρω από το χωριό Λευκάρα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας πέφτει πάνω στα φυτά, τα οποία μοιάζουν με φασκόμηλο. Το βράδυ, πριν δύσει ο ήλιος, όταν η υγρασία έχει στεγνώσει, συλλέγεται και κολλά στα ρούχα των ζώων, από όπου στη συνέχεια αποξέεται. Αυτό το λάδανο θεωρείται το καθαρότερο. Το κριθάρι και το σιτάρι καλλιεργούνται στα αμμώδη και πετρώδη υψίπεδα γύρω από την Αμμόχωστο και την Κίτιο· είναι μέτριας ποιότητας αλλά επαρκή.

Παράγεται επίσης ένα μικρό απόθεμα κοχενίλης, το οποίο αποστέλλεται στη Βενετία. Το φυτό κασσιαφόλια φυτρώνει άγριο και χρησιμοποιείται το καλοκαίρι ως καύσιμο για ασβεστοκάμινα και σαπωνοποιεία. Η τερεβινθίνη συλλέγεται κυρίως γύρω από την Πάφο. Το πράσινο του βουνού εξορύσσεται από ορυχεία. Οι βοσκοί το χρησιμοποιούν ως φορτίο.

Στην Κύπρο κατασκευάζονται σχοινιά από μετάξι και βαμβάκι, καθώς και χονδρά βαμβακερά υφάσματα. Οι Κύπριοι θεωρούνται γενικά καλοί άνθρωποι. Ωστόσο, οι ξένοι συχνά παραπονιούνται ότι είναι επιρρεπείς στην απάτη. Το κριθάρι εξάγεται σε μεγάλες ποσότητες στη Συρία. Το αλάτι μεταφέρεται στην Ευρώπη, καθώς και στη Συρία και την Κωνσταντινούπολη. Με χαρούπι τρέφονται οι Τούρκοι και οι Έλληνες, ενώ αποτελεί ξεχωριστό εμπόρευμα στην Αίγυπτο μέσω ευρωπαϊκών πλοίων. Η πίσσα, το ρετσίνι και η πίσσα πλοίων αποτελούν μικρά εμπορεύματα, με τα οποία οι Ευρωπαίοι έμποροι δεν ασχολούνται ιδιαίτερα.

Göteborgs Handels tidning  1818-11-13

Göteborgs Handels tidning 1818-11-13

Ερευνητική ομάδα