Η σύγκρουση, ή αντιπάθεια, έναντι του Ντόναλντ Τραμπ και του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, από τον Ερντογάν πιστεύεται, αν και εμμέσως, είναι προσωπική, η οποία επηρέασε τις σχέσεις μεταξύ των χωρών.
Όταν ο Πρόεδρος Ερντογάν μίλησε στα ΜΜΕ μετά τις προσευχές της Παρασκευής στην Κωνσταντινούπολη την περασμένη Παρασκευή, είπε ότι η Τουρκία είχε προβλήματα με "υψηλού επιπέδου ανθρώπους" στο Ισραήλ και ότι οι δεσμοί θα μπορούσαν να ήταν "πολύ διαφορετικοί" εάν δεν ήταν αυτά τα θέματα.
"Εάν δεν υπήρχαν προβλήματα στο υψηλότερο επίπεδο, οι σχέσεις μας θα μπορούσαν να ήταν πολύ διαφορετικές", πρόσθεσε. "Θέλουμε να φέρουμε τους δεσμούς μας σε καλύτερη θέση."
"Η παλαιστινιακή πολιτική είναι η κόκκινη γραμμή για μας. Είναι αδύνατο να δεχτούμε την παλαιστινιακή πολιτική του Ισραήλ. "Οι (ισραηλινές) ενέργειές τους είναι απαράδεκτες", δήλωσε ο Ερντογάν.
Αλλά οι σχέσεις δεν ήταν πάντα κακές. Η Τουρκία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ το 1949. Απολάμβαναν θερμές σχέσεις και ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς με τη μορφή εμπορικών συμφωνιών έως ότου ο Ερντογάν ήρθε στην εξουσία. Η Τουρκία διέκοψε τους διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ το 2010, αφού 10 υπέρ-Παλαιστίνιοι Τούρκοι ακτιβιστές σκοτώθηκαν από Ισραηλινούς στρατιώτες σε σχέση με την επιχείρηση Πλοίο προς τη Γάζα (Ship to Gaza). Μετά από αυτό, οι σχέσεις επιδεινώθηκαν με τον ίδιο τρόπο όπως η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκια
Ωστόσο, η Τουρκία υπερασπίστηκε στην ΕΕ κυρίως από τον πρώην πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών Carl Bildt και άλλους ηγέτες της κοινής γνώμης. Η ρητή, και απόμερη, φιλική προς την Τουρκία γραμμή της Σουηδίας ξεκίνησε από τον Carl Bildt ως Υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος το 2010 πίεσε σκληρά για ένταξη στην Τουρκία στην ΕΕ. Μια γραμμή που είχε ευρεία υποστήριξη εντός της Αστικής Δεξιάς Συμμαχίας και των Μετριοπαθών.
Ο Thomas Gür, μετριοπαθής πολιτικός αναλυτής που δραστηριοποιείται σήμερα στο νέο περιοδικό Bulletin, δήλωσε τον Απρίλιο του 2010 ότι:
"Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι το AKP, όπως συνέβη προηγουμένως, μπορεί να υποχωρήσει από τις πιο ριζοσπαστικές προτάσεις του. Οι εξελίξεις στην Τουρκία σπάνια προχωρούν σε ευθεία γραμμή. Όμως, από την προοπτική μερικών δεκαετιών, η κατεύθυνση του ταξιδιού είναι σαφής: η Τουρκία κινείται όλο και περισσότερο προς μια πολιτική, ανοιχτή και δημοκρατική κοινωνία".
Αντιθέτως από το 2010, η Τουρκία έχει φυλακίσει τους περισσότερους δημοσιογράφους στον κόσμο, δίνοντας στους Παλαιστίνιους τρομοκράτες νέες ταυτότητες και ταξιδιωτικά έγγραφα και έχει εξελιχθεί, μαζί με το Κατάρ, ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δηλ. ακόμη και όταν ο Carl Bildt ξεκίνησε μια φιλική προς την Τουρκία πολιτική, η Σουηδία είχε εμβαθύνει το αναπτυξιακό της έργο, το οποίο επεκτάθηκε με την ένταξη της κυβέρνησης Löfven το 2014. Μεταξύ άλλων, ο πλέον παραιτούμενος υπουργός αναπτυξιακής βοήθειας Peter Eriksson ξεκίνησε τη συνεργασία με την Islamic Relief Turkey, παρά την άμεση συνεργασία αυτού του οργανισμού με την IHH (Insani Yardim Vakfi) που αποκάλυψε ότι διακινούσε όπλα στην Αλ Κάιντα, μεταξύ άλλων.
Τον Αύγουστο του περασμένου έτους, το Ισραήλ επέκρινε έντονα την Τουρκία για τη χορήγηση υπηκοότητας και ταξιδιωτικών εγγράφων σε δώδεκα παλαιστίνιους συμπατριώτες της Χαμάς για την εχθρική πράξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταδίκασαν επίσης τις ενέργειες της Τουρκίας.
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία φιλοξένησε επίσης ή μίσθωσε εδάφη και εγκαταστάσεις για τις διεθνείς συναντήσεις της Αδελφότητας και παρείχε στη Χαμάς καταφύγιο στην Ευρώπη. Μέχρι το 2017, η Χαμάς ήταν ο επίσημος πολιτικός και ένοπλος κλάδος της Αδελφότητας σύμφωνα με το δικό του καταστατικό, αλλά το έσπασε επίσημα για να επιτρέψει διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ και να μετριάσει τις κυρώσεις.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε αντίθεση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, πιστεύει ότι η Χαμάς είναι νόμιμος πολιτικός παράγοντας. Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει τη Χαμάς ως τρομοκρατική. Από το φθινόπωρο του 2019, η Ρωσία ξεκίνησε συνομιλίες με τη Χαμάς. Η Ρωσία πιστεύει επίσης ότι η Χαμάς εκλέγεται από τον παλαιστινιακό λαό και ως εκ τούτου πρέπει να θεωρηθεί ως νόμιμο κόμμα.
Το αδιέξοδο είναι σπασμένο
Ο Πρόεδρος Ερντογάν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχαν θερμές αντιπαραθέσεις εδώ και χρόνια, αλλά και οι δύο χώρες συνέχισαν τις εμπορικές τους σχέσεις . Ωστόσο, οι χώρες αποκατέστησαν τις διπλωματικές σχέσεις το 2016, αλλά αυτές επιδεινώθηκαν ξανά το 2018.
Παρά τη στάση του Ερντογάν για την ισραηλινή πολιτική στην Παλαιστίνη, έχει αναφερθεί ότι η Άγκυρα έχει πλέον διορίσει νέο πρέσβη στο Ισραήλ μετά από δύο χρόνια απουσίας.
Νωρίτερα, το Al-Monitor ανέφερε ότι ο Ufuk Ulutas είχε διοριστεί ως νέος Τούρκος πρέσβης και ότι αυτό ήταν μέρος μιας προσπάθειας βελτίωσης των σχέσεων με την κυβέρνηση του νέου Προέδρου Τζο Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το ραντεβού πραγματοποιήθηκε αφού αρκετές αραβικές χώρες - Μπαχρέιν, Μαρόκο, Σουδάν και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα - συμφώνησαν να εξομαλύνουν τους διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ σε συμφωνίες, τις λεγόμενες συμφωνίες του Αβραάμ που διαπραγματεύτηκε ο Πρόεδρος Τραμπ.
Ο βαθμός στον οποίο οι εξελίξεις της εσωτερικής πολιτικής στην Τουρκία θα επηρεαστούν επίσης από αυτό το παγόβουνο είναι άγνωστος, αλλά πρέπει να χαρακτηριστεί ως απίθανος. Εξίσου άγνωστο είναι πώς θα επηρεαστούν η Σουηδική κυβέρνηση και η αντιπολίτευση και ιδίως οι μετριοπαθείς που θα πρέπει να θεωρηθεί ότι διεκδικούν τη θέση του υπουργού Εξωτερικών σε μια πιθανή κυβέρνηση μετριοπαθής ηγεσίας.
Άθρο του Johan Westerholm συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής.
Συντακτική ομάδα
