Το Σβάλμπαρντ (Svalbard) είναι ένα αρχιπέλαγος στον Αρκτικό Ωκεανό, που ανήκει στη Νορβηγία. Βρίσκεται βόρεια της ηπειρωτικής Νορβηγίας, περίπου 1.000 χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο.
Το Σβάλμπαρντ έχει αποκτήσει αυξανόμενη γεωπολιτική σημασία τα τελευταία χρόνια.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες στρέφουν το βλέμμα τους προς τη Γροιλανδία, το ζήτημα του μέλλοντος του Σβάλμπαρντ έχει επίσης αναδειχθεί στην ατζέντα. Το EFN Vetenskap ταξίδεψε στο νορβηγικό αρχιπέλαγος, λίγο νότια του Βόρειου Πόλου, για να αφουγκραστεί το κλίμα στη γρήγορα μεταβαλλόμενη παγκόσμια πολιτική σκηνή και να συναντήσει ειδικούς ασφαλείας και τοπικούς αξιωματούχους.
Στο πολιτιστικό κέντρο της νορβηγικής πρωτεύουσας Λόνγκγιαρμπιεν, οι κάτοικοι έχουν συγκεντρωθεί για ένα σεμινάριο σχετικά με την τεταμένη κατάσταση ασφαλείας και τον ρόλο του Σβάλμπαρντ σε αυτήν. Η δημοσιογράφος και κοινωνική ανθρωπολόγος Τρίνε Χάμραν, που έχει ζήσει και εργαστεί εκεί για πολλά χρόνια, μόλις ολοκλήρωσε τη διάλεξή της για το τελευταίο της βιβλίο "Υβριδικός Πόλεμος".
– Σε ευρύτερη προοπτική, γίνεται αντιληπτό ότι η Ρωσία επιθυμεί να αποσταθεροποιήσει και να επηρεάσει τη Δύση – μεταξύ άλλων και το Σβάλμπαρντ, δηλώνει η Χάμραν στο EFN Vetenskap.
Στο Στοκχόλμη, ο αντισυνταγματάρχης Γιοακίμ Πάασικιβι βρίσκεται στο νέο του γραφείο στη δικηγορική εταιρεία Mannheimer Swartling. Σύμφωνα με τον ίδιο, το Σβάλμπαρντ αποτελεί γεωπολιτική περιοχή υψηλής έντασης και είναι πιθανό η Ρωσία να επιχειρήσει να προκαλέσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ ακριβώς εκεί.
– Αν η Ρωσία ήθελε να πλήξει το ΝΑΤΟ, τότε το Σβάλμπαρντ είναι ένα από τα μέρη όπου θα μπορούσε να προσπαθήσει να διαβρώσει τη συμμαχία άμυνας, λέει ο Πάασικιβι.
Το Σβάλμπαρντ είναι νορβηγικό έδαφος, αλλά διαθέτει ειδικό νομικό καθεστώς που επιτρέπει εδώ και καιρό στη Ρωσία να διατηρεί παρουσία εκεί, μεταξύ άλλων με τη μορφή μιας κοινότητας εξόρυξης.
Αν η Ρωσία ήθελε να προκαλέσει το ΝΑΤΟ για να δοκιμάσει αν η συλλογική άμυνα μέσω του Άρθρου 5 θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση πραγματικής απειλής, θα μπορούσε να το κάνει με μια προσεκτική μετακίνηση θέσεων στο Σβάλμπαρντ.
– Πρώτα ξεκινάς με την επαναφορά μιας μεγαλύτερης παρουσίας. Υποστηρίζεις ότι η Νορβηγία δεν μπορεί να διατηρήσει την τάξη και έτσι εγκαθιστάς αστυνομική παρουσία. Σταδιακά, αυτή η αστυνομική παρουσία εξελίσσεται σε στρατιωτική παρουσία, εξηγεί ο Πάασικιβι.
Με έναν τρόπο, η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να δοκιμάζει τα όρια, σύμφωνα με τη Νορβηγίδα δημοσιογράφο και κοινωνική ανθρωπολόγο Τρίνε Χάμραν:
– Για παράδειγμα, στις 9 Μαΐου 2023, πραγματοποιήθηκε μεγάλη παρέλαση στο Μπάρεντσμπουργκ, με μηχανάκια του χιονιού, ελικόπτερα και πλήθος ρωσικών σημαιών. Πολλοί το ερμηνεύουν αυτό ως μέρος ενός υβριδικού πολέμου – ότι δηλαδή η Ρωσία θέλει τώρα να δείξει αυξημένη επιθετικότητα και μεγαλύτερη παρουσία στο νησί.
Συντακτική ομάδα
