Svalbard:Νέο επίκεντρο γεωπολιτικών εντάσεων ανάμεσα σε ΝΑΤΟ και Ρωσία

Το Σβάλμπαρντ (Svalbard) είναι ένα αρχιπέλαγος στον Αρκτικό Ωκεανό, που ανήκει στη Νορβηγία. Βρίσκεται βόρεια της ηπειρωτικής Νορβηγίας, περίπου 1.000 χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο.

Το Σβάλμπαρντ έχει αποκτήσει αυξανόμενη γεωπολιτική σημασία τα τελευταία χρόνια.

Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες στρέφουν το βλέμμα τους προς τη Γροιλανδία, το ζήτημα του μέλλοντος του Σβάλμπαρντ έχει επίσης αναδειχθεί στην ατζέντα. Το EFN Vetenskap ταξίδεψε στο νορβηγικό αρχιπέλαγος, λίγο νότια του Βόρειου Πόλου, για να αφουγκραστεί το κλίμα στη γρήγορα μεταβαλλόμενη παγκόσμια πολιτική σκηνή και να συναντήσει ειδικούς ασφαλείας και τοπικούς αξιωματούχους.

Στο πολιτιστικό κέντρο της νορβηγικής πρωτεύουσας Λόνγκγιαρμπιεν, οι κάτοικοι έχουν συγκεντρωθεί για ένα σεμινάριο σχετικά με την τεταμένη κατάσταση ασφαλείας και τον ρόλο του Σβάλμπαρντ σε αυτήν. Η δημοσιογράφος και κοινωνική ανθρωπολόγος Τρίνε Χάμραν, που έχει ζήσει και εργαστεί εκεί για πολλά χρόνια, μόλις ολοκλήρωσε τη διάλεξή της για το τελευταίο της βιβλίο "Υβριδικός Πόλεμος".

– Σε ευρύτερη προοπτική, γίνεται αντιληπτό ότι η Ρωσία επιθυμεί να αποσταθεροποιήσει και να επηρεάσει τη Δύση – μεταξύ άλλων και το Σβάλμπαρντ, δηλώνει η Χάμραν στο EFN Vetenskap.

Στο Στοκχόλμη, ο αντισυνταγματάρχης Γιοακίμ Πάασικιβι βρίσκεται στο νέο του γραφείο στη δικηγορική εταιρεία Mannheimer Swartling. Σύμφωνα με τον ίδιο, το Σβάλμπαρντ αποτελεί γεωπολιτική περιοχή υψηλής έντασης και είναι πιθανό η Ρωσία να επιχειρήσει να προκαλέσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ ακριβώς εκεί.

– Αν η Ρωσία ήθελε να πλήξει το ΝΑΤΟ, τότε το Σβάλμπαρντ είναι ένα από τα μέρη όπου θα μπορούσε να προσπαθήσει να διαβρώσει τη συμμαχία άμυνας, λέει ο Πάασικιβι.

Το Σβάλμπαρντ είναι νορβηγικό έδαφος, αλλά διαθέτει ειδικό νομικό καθεστώς που επιτρέπει εδώ και καιρό στη Ρωσία να διατηρεί παρουσία εκεί, μεταξύ άλλων με τη μορφή μιας κοινότητας εξόρυξης.

Αν η Ρωσία ήθελε να προκαλέσει το ΝΑΤΟ για να δοκιμάσει αν η συλλογική άμυνα μέσω του Άρθρου 5 θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση πραγματικής απειλής, θα μπορούσε να το κάνει με μια προσεκτική μετακίνηση θέσεων στο Σβάλμπαρντ.

– Πρώτα ξεκινάς με την επαναφορά μιας μεγαλύτερης παρουσίας. Υποστηρίζεις ότι η Νορβηγία δεν μπορεί να διατηρήσει την τάξη και έτσι εγκαθιστάς αστυνομική παρουσία. Σταδιακά, αυτή η αστυνομική παρουσία εξελίσσεται σε στρατιωτική παρουσία, εξηγεί ο Πάασικιβι.

Με έναν τρόπο, η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να δοκιμάζει τα όρια, σύμφωνα με τη Νορβηγίδα δημοσιογράφο και κοινωνική ανθρωπολόγο Τρίνε Χάμραν:

– Για παράδειγμα, στις 9 Μαΐου 2023, πραγματοποιήθηκε μεγάλη παρέλαση στο Μπάρεντσμπουργκ, με μηχανάκια του χιονιού, ελικόπτερα και πλήθος ρωσικών σημαιών. Πολλοί το ερμηνεύουν αυτό ως μέρος ενός υβριδικού πολέμου – ότι δηλαδή η Ρωσία θέλει τώρα να δείξει αυξημένη επιθετικότητα και μεγαλύτερη παρουσία στο νησί. 

Συντακτική ομάδα 

Εκλογές στην Γροιλανδία αύριο - Τι στοχεύουν οι μεγάλες δυνάμεις στην περιοχή

"Η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση".

Αυτό ακούστηκε από την πρωθυπουργό της Δανίας Mette Frederiksen και τον πρωθυπουργό της Γροιλανδίας, Kim Kielsen, όταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump ήθελε να αγοράσει τη χώρα.

Η ανακοίνωση ήταν χιλιοστά από την πρόκληση διπλωματικής κρίσης αφού ο τότε πρόεδρος ακύρωσε μια προγραμματισμένη κρατική επίσκεψη και κάλεσε επίσης την απάντηση της πρωθυπουργού της Δανίας στο ερώτημα «δυσάρεστο».

Από έκτοτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ άλλων, έχουν ανοίξει ένα προξενείο στην πρωτεύουσα της Γροιλανδίας Nuuk.

Όμως οι Αμερικανοί δεν είναι οι μόνοι που θέλουν ένα κομμάτι της Γροιλανδίας.

Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί από πολλές πλευρές τόσο λόγω της θέσης της χώρας όσο και των πόρων της. Γιατί η Γροιλανδία έχει στην κατοχή της ένα θησαυροφυλάκιο ορυκτών και όταν ο πάγος λιώνει λόγω της κλιματικής αλλαγής, ανοίγονται επίσης νέες εμπορικές διαδρομές.

Μεταξύ άλλων, οι διαδρομές στο βορειοανατολικό πέρασμα και το βορειοδυτικό πέρασμα μπορούν να συντομεύσουν το ταξίδι με αγαθά μεταξύ ηπείρων, εάν γίνουν πιο πλεύσιμα.

Έτσι αυτό το ενδιαφέρον έχει κάνει τη χώρα μια σκηνή για μια διαμάχη εξουσίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου, που όλοι θέλουν ένα μερίδιο στην Αρκτική.

Τώρα η αυτοδιοίκηση της Γροιλανδίας έχει κοινοβουλευτικές εκλογές αύριο 6/4 και οι μεγάλες δυνάμεις παρακολουθούν στενά την πολιτική ανάπτυξη στη Γροιλανδία.

Τι θέλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες;

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεν έχει ακόμη ανακοινώσει τη στρατηγική του για την Αρκτική. Σύμφωνα με τον Peter Viggo Jakobsen, αναπληρωτή καθηγητή στην Ακαδημία άμυνας, δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει ότι έχει διαφορετική άποψη για την Αρκτική και τη Γροιλανδία από την προηγούμενη κυβέρνηση Trump.

Το 1951, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν την κατασκευή της βάσης Thule, που βρίσκεται στη βορειοδυτική Γροιλανδία.

Η στρατιωτική αεροπορική βάση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άμυνα των ΗΠΑ και περίπου 200 στρατιώτες βρίσκονται εκεί. Με τη βάση, οι Αμερικανοί μπορούν επίσης να παρακολουθούν πυραύλους και επιθέσεις με πυρηνικά όπλα από τη Ρωσία ή την Κίνα.

Πέρσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσέφεραν επίσης χρηματοδοτική εισφορά 83 εκατομμυρίων DKK σε έργα της χώρας. Τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν κυρίως για συμβουλευτικές εργασίες, οι οποίες θα επικεντρώνονται, μεταξύ άλλων, στη βιομηχανία πρώτων υλών, στον τουρισμό και στην εκπαίδευση στη Γροιλανδία όπου και την ίδια χρονιά, οι Ηνωμένες Πολιτείες άνοιξαν ξανά ένα προξενείο στην πρωτεύουσα Nuuk.

Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ οφείλεται επίσης στις εμπορικές οδούς. Ταυτόχρονα, μια μεγάλη πάλη γίνεται με τη Ρωσία και την Κίνα. Επειδή η σχέση μεταξύ των τριών επιδεινώθηκε με την πάροδο του χρόνου, λέει ο Peter Viggo Jakobsen, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής στην Ακαδημία άμυνας.

- Οι Ρώσοι αύξησαν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Αρκτική. Αυτό έχει κάνει τους Αμερικανούς να φοβούνται ότι οι Ρώσοι μπορεί να καταφύγουν στη χρήση στρατιωτικής δύναμης στην περιοχή, εξηγεί και συνεχίζει:

- Οι Κινέζοι έχουν επίσης δείξει αυξημένο ενδιαφέρον για τη Γροιλανδία για απόπειρες εξόρυξης επενδύσεων. Αλλά οι Αμερικανοί έχουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για αυτούς, όπου προσπαθούν να τους βγάλουν έξω από την Αρκτική πριν μπουν πραγματικά, εξηγεί ο καθηγητής.

Τι θέλει η Κίνα;

Τα ενδιαφέροντα της Κίνας για τη Γροιλανδία περιλαμβάνουν έρευνα, υποδομές, σπάνιες γαίες (ορυκτά) και μελλοντικές εμπορικές οδούς.

Η Κίνα προσπαθεί επίσης να επενδύσει στη Γροιλανδία για αρκετό καιρό. Μεταξύ άλλων, η Κίνα έχει δείξει ενδιαφέρον για την έρευνα και τις εμπορικές οδούς και προσπάθησε να αποκτήσει οικονομική θέση στην περιοχή.

Αλλά δεν θα βρείτε πολλά κινεζικά έργα ή επενδύσεις στη Γροιλανδία. Αν και διαφορετικά ήταν η φιλοδοξία της χώρας.

Μεταξύ άλλων, μια κινεζική εταιρεία προσπάθησε να αγοράσει τον αμυντικό σταθμό Grønnedal αλλά χωρίς επιτυχία. Η αγορά παρεμποδίστηκε από τη δανέζικη κυβέρνηση το 2016, η οποία επέλεξε να ανοίξει ξανά το σταθμό και συνεπώς να σταματήσει την πιθανή πώληση στην εταιρεία.

Και όταν μια κινεζική εταιρεία το 2018 ήθελε να επενδύσει σε έργα αεροδρομίων στη Γροιλανδία, οι Αμερικανοί ήρθαν με μια προειδοποίηση. Πίστευαν ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε κινεζική στρατιωτική παρουσία. Η επένδυση δεν κατέληξε να είναι κάτι, και αντ 'αυτού έκανε την Δανία να επενδύσει τα 700 εκατομμύρια στα έργα.

Αλλά παρόλο που οι Κινέζοι είχαν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, μια κινεζική εταιρεία κατάφερε να συμμετάσχει στο αμφιλεγόμενο έργο εξόρυξης στο Kvanefjeldet στο Narsaq.

Η κινεζική εταιρεία Shenghe Resources Holding έχει επενδύσει στην αυστραλιανή εταιρεία Greenland Minerals, η οποία είναι υπεύθυνη για το έργο.

Τώρα είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής της εταιρείας εξόρυξης. Εάν το έργο εγκριθεί, θα έχουν έτσι πρόσβαση στις σπάνιες πρώτες ύλες στα βουνά.

Παρόλα αυτά υπάρχει ένας ιδιαίτερος λόγος για τον οποίο ήταν δύσκολο για την Κίνα και τις κινεζικές εταιρείες να αποκτήσουν θέση στην αγορά της Γροιλανδίας, λέει ο Peter Viggo Jakobsen.

- Στον οικονομικό τομέα, υπάρχει εδώ και πέντε χρόνια ένας ψυχρός πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Οι Αμερικανοί είχαν λίγο καιρό να ανακαλύψουν ότι συνέβη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι Αμερικανοί εθελοντήθηκαν σοβαρά στο πεδίο για να τους σταματήσουν, λέει ο αναπληρωτής καθηγητής.

Τι θέλει η Ρωσία 

Οι Ρώσοι έχουν επεκταθεί με στρατιωτικές αεροπορικές βάσεις που τους επιτρέπουν τώρα να πετούν πάνω από τη Βόρεια Γροιλανδία.Επίσης τα ρωσικά υποβρύχια έχουν επίσης δει τα ύδατα της Γροιλανδίας.

Οι Ρώσοι ενδιαφέρονται για τους φυσικούς πόρους που αποθηκεύονται στα ύδατα της Αρκτικής. Σε αυτό το βαθμό, ενδιαφέρονται επίσης για τις εμπορικές διαδρομές που γίνονται πλωτές καθώς λιώνει ο πάγος. Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να φέρει οικονομική ανάπτυξη.

Η χώρα έχει επίσης μια έντονη επιθυμία να διατηρήσει την ειρήνη, ώστε να μην χάσει αυτό που κατέχει στην περιοχή, αξιολογεί η Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας, FE, στην εκτίμηση κινδύνου από το 2020.

- Η Ρωσία επικεντρώνεται έντονα στις στρατιωτικές ασκήσεις της Δύσης εντός ή κοντά στη Ρωσική Αρκτική που ενδέχεται να προκαλέσουν τον έλεγχο της περιοχής από τη χώρα. Η Ρωσία αναμένει επίσης ότι η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε αυξημένο ανταγωνισμό για πρόσβαση σε φυσικούς πόρους και θαλάσσιες διαδρομές στην Αρκτική, γράφει ο FE.

Τι θέλει η Δανία

Η Γροιλανδία είναι μέρος της Κοινοπολιτείας, και ως εκ τούτου η Δανία είναι υπεύθυνη, μεταξύ άλλων, για την εξωτερική τους πολιτική, την πολιτική ασφάλειας και άμυνας.

Κάτω από την ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας, η Δανία απασχολεί περίπου 300 υπαλλήλους εντός και γύρω από τη Γροιλανδία, οι οποίοι εργάζονται για την Αρκτική Διοίκηση στο Nuuk και τους σταθμούς σε όλη τη χώρα.

Και όταν οι μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις χρησιμοποιούν τη Γροιλανδία ως αρένα για τα παιχνίδια τους, η Γροιλανδία δεν έχει καν πολλά να πει.

Αυτό συμβαίνει επειδή η Γροιλανδία είναι μέρος της Κοινοπολιτείας, η οποία αποτελείται από τη Δανία, τη Γροιλανδία και τις Νήσους Φερόε. Αυτό σημαίνει ότι η Δανία διαχειρίζεται διάφορους τομείς για την αυτοδιοίκηση της Γροιλανδίας. Μεταξύ άλλων, η εξωτερική τους πολιτική, η άμυνα και η πολιτική ασφάλειας.

Τα τελευταία χρόνια, οι εντάσεις μεταξύ των χωρών της περιοχής έχουν αυξηθεί.

Υπενθυμίζουμε νωρίτερα φέτος, η δανέζικη κυβέρνηση διέθεσε 1,5 δισεκατομμύριο κορώνες για έναν δανέζικο στρατιωτικό εξοπλισμό μέσα και γύρω από τη Γροιλανδία. Τα χρήματα θα επενδυθούν, μεταξύ άλλων, σε drones και πλοία που μπορούν να περιπολούν κατά μήκος της ακτής.

Η επένδυση ήρθε μετά που ρωσικά υποβρύχια είχαν εμφανιστεί κατά μήκος της ακτής της Γροιλανδίας. Αυτό προκάλεσε το Υπουργείο Άμυνας να προχωρήσει σε πιο σκληρά μέτρα για να παρακολουθεί τις ξένες δραστηριότητες.

Αλλά ο αναπληρωτής καθηγητής της άμυνας και της πολιτικής ασφαλείας, Peter Viggo Jakobsen, οι αυξημένες προσπάθειες της Δανίας πρέπει να στοχεύει στο να αποτρέψει την Αρκτική και συμπεριλαμβανομένης της Γροιλανδίας να γίνει περιοχή σύγκρουσης.

- Προσπαθούμε να αποφύγουμε τη Γροιλανδία να γίνει ρίψη μπάλας σε μια σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, λέει ο Peter Viggo Jakobsen.

Συντακτική ομάδα 

Η Δανία εξοπλίζει στρατιωτικά τα Νησιά Φερόε και την Αρκτική - Στήριξη Νατοϊκής σημασίας

Η Δανία επενδύει σε μεγάλο βαθμό σε στρατιωτική παρουσία στον Βόρειο Ατλαντικό και επίσης θα εισαγάγει στρατολόγηση στη Γροιλανδία. Σύμφωνα με την υπουργό Άμυνας της χώρας μέλος του ΝΑΤΟ Trine Bramsen πρόκειται να βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να προωθήσουν τις θέσεις τους γύρω από την Αρκτική.

Μεταξύ άλλων, η Δανία σχεδιάζει να αναγκάσει τους Εσκιμώους να εκπαιδευτούν σε όπλα σε τεχνολογία drones και ραντάρ από τις ΗΠΑ. Το σύστημα θα διασφαλίσει ότι η Δανία μπορεί να βοηθήσει την υπερδύναμη των ΗΠΑ να παρακολουθεί τις ρωσικές δραστηριότητες στην περιοχή γύρω από την Αρκτική.

- Για εμάς, ήταν απολύτως ζωτικής σημασίας η συμφωνία να ανταποκρίνεται στους στόχους που παρουσιάζει το ΝΑΤΟ για τη Δανία, λέει ο εκπρόσωπος άμυνας του Φιλελεύθερου Κόμματος Lars Christian Lilleholt, σύμφωνα με την Δανέζικη ιστοσελίδα Arbetaren.

Την συμφωνία στήριξαν η κυβέρνηση και το Φιλελεύθερο Κόμμα, το Δανέζικο Λαϊκό Κόμμα, η Ριζοσπαστική Αριστερά, το Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα και η Φιλελεύθερη Συμμαχία.

Το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας Dansk Folkeparti είναι θετικό με την εξέλιξη ότι οι Εσκιμώοι θα κάνουν στρατό για πρώτη φορά σε πολιτικά σωστό πλαίσιο που θέλει να υπηρετήσει τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών.

- Είμαι πολύ χαρούμενος που ξεκινουμε τώρα μια εκπαίδευση Άμυνας στην Γροιλανδία, όπου οι νέοι στην Γροιλανδία μπορούν να κάνουν τη στρατιωτική τους θητεία. Η Γροιλανδία και οι Νήσοι Φερόες είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Επομένως, πρέπει φυσικά να συνεισφέρουν στρατιωτικά, όσο μπορούν, λέει ο εκπρόσωπος του κόμματος σε θέματα άμυνας Søren Espersen.

Στην συμφωνία συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων Drones μεγάλης εμβέλειας για 750 εκατομμύρια DKK, ένα στρατιωτικό ραντάρ στις Νήσους Φερόες για 390 εκατομμύρια DKK και 50 εκατομμύρια DKK για τη δημιουργία στρατιωτικής εκπαίδευσης στη Γροιλανδία αλλά και για την κινητοποίηση της νεολαίας της Γροιλανδίας. 

Αυτές είναι μερικές από τις πρωτοβουλίες της συμφωνίας που παρουσίασε η Υπουργός Άμυνας Τρίνε Μπράμσεν την Πέμπτη το απόγευμα μαζί με ορισμένα μέρη της δανέζικης βουλής. Η συμφωνία στέλνει 1,5 δισεκατομμύριο DKK για περαιτέρω στρατιωτικό εξοπλισμό στην Αρκτική και τον Βόρειο Ατλαντικό.

Το οπλοστάσιο ενάμισι δισεκατομμυρίου κορώνων είναι μια υπόσχεση που έκανε η πρωθυπουργός Mette Frederiksen στον Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο συναντήθηκε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Δεκέμβριο του 2019, όπου η Αρκτική ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Ο οπλισμός και οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες της συμφωνίας πραγματοποιήθηκαν επίσης σε «στενό συντονισμό» με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε η υπουργός Άμυνας Τρίνε Μπράμσεν, η οποία είχε «καλές συζητήσεις» με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με το πώς η Δανία έπρεπε να ξοδέψει τα μεγάλα χρηματικα ποσά στην Αρκτική.

Το ΝΑΤΟ θέλησε συγκεκριμένα από τη Δανία να επενδύσει σε drones και ραντάρ μεγάλης εμβέλειας στα Νησιά Φερόες.

- Η ασφάλεια στην Αρκτική και στο Βόρειο Ατλαντικό αμφισβητείται. Η κλιματική αλλαγή προσφέρει νέες ευκαιρίες για μετάβαση και συνεπώς αμφισβητεί το δικαίωμα ελεύθερης πλοήγησης. Διακυβεύονται σημαντικά συμφέροντα στην περιοχή. Έχει δημιουργήσει επίσης μια μεγάλη αντιπαλότητα. Υπάρχει ανάγκη οι ένοπλες δυνάμεις να έχουν καλύτερες δυνατότητες, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε καλύτερα τι πλέει και πετά στην Αρκτική και στο Βόρειο Ατλαντικό. Πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη μας, είπε η υπουργός Άμυνας Τrine Bramsen. 

Με τα νέα drones και ραντάρ, η Δανία διασφαλίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν καλύτερη ευκαιρία να παρακολουθούν τις "ξενες δραστηριότητες".

- Είναι σαφές σε όλους ότι η Ρωσία οπλίζεται. Η Αρκτική έχει γίνει ένα νέο πεδίο μάχης. Επομένως, είναι σημαντικό να μπορούμε να παρακολουθούμε για ποιο σκοπό χρησιμοποιείται το πεδίο της μάχης, πιστεύει η Υπουργός Άμυνας.

Συντακτική ομάδα