Παράδοση και έθιμα: Γάμος στον Αγρό μέσα από τις σελίδες μιας σουηδικής εφημερίδας το 1905

Η ιστοσελίδα μας εντόπισε ένα ξεχωριστό δημοσίευμα στην εφημερίδα Morgenbladet της 15ης Οκτωβρίου 1905, όπου ο ανταποκριτής της περιγράφει με ζωντανές λεπτομέρειες έναν γάμο στο χωριό Αγρός της Κύπρου. Το κείμενο αναδεικνύει τα έθιμα, τη θρησκευτική τελετουργία και τη χαρά του γλεντιού, προσφέροντας μια πολύτιμη μαρτυρία για την κυπριακή παράδοση στις αρχές του 20ού αιώνα.

"Ένας γάμος στην Κύπρο:

Ένας ανταποκριτής της εφημερίδας Morgenbladet διηγείται τα εξής για έναν γάμο στον οποίο παρευρέθηκε στο μικρό χωριό Αγρός της Κύπρου:

Ένα κυριακάτικο πρωινό, γύρω στις έξι, ξύπνησα από πιστολιές και χτυπήματα τυμπάνων έξω από την πόρτα μου. Απόρησα τι σήμαινε αυτό, αλλά γρήγορα ήρθε η εξήγηση. Στο χωριό θα γινόταν γάμος, τον οποίο, σύμφωνα με την παλιά συνήθεια, ήθελαν να αναγγείλουν με αυτόν τον πολεμικό τρόπο.

Περπάτησα μέχρι την παλιά εκκλησία του χωριού. Εκεί είχαν ήδη συγκεντρωθεί πλήθος ανθρώπων, πολύ περισσότεροι απ’ όσους χωρούσε ο μικρός ναός. Στην πίεση του πλήθους όλοι έκαναν ευλαβικά στην άκρη και έφτασα μέχρι μπροστά.

Πρώτα παρουσιάζονται οι πιο στενοί συγγενείς της νύφης και του γαμπρού, οι οποίοι, σύμφωνα με το έθιμο, βεβαιώνουν δημόσια ότι και οι δύο είναι έντιμοι άνθρωποι και έχουν το δικαίωμα να τελέσουν γάμο. Ο ιερέας διαβάζει έπειτα το έγγραφο δυνατά μπροστά σε όλο το εκκλησίασμα και το υπογράφει. Στη συνέχεια το δίνει στον γαμπρό να το υπογράψει κι εκείνος και τέλος το υπογράφει και ο κηδεμόνας της νύφης.

Λίγο μετά φτάνει η ίδια η πομπή του γάμου. Ο γαμπρός συνοδεύεται από έναν φίλο του και η νύφη από μια φίλη της. Οι τέσσερίς τους είναι ντυμένοι με τα καλύτερα ρούχα τους, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους συγγενείς και συνοδούς, οι οποίοι – ακόμη και οι πιο στενοί συγγενείς – φορούν τα φθαρμένα καθημερινά τους ρούχα.

Ο γαμπρός φορά την όμορφη ελληνική εθνική ενδυμασία, που ακόμη συνηθίζεται σε πολλά χωριά της Κύπρου. Το σακάκι είναι κοντό και εφαρμοστό, κουμπώνει μπροστά με μια τριγωνική λωρίδα που στερεώνεται πολύ προς την αριστερή πλευρά. Το παντελόνι είναι στενό στο γόνατο, αλλά πιο πάνω είναι φαρδύ και με πολλές πτυχές. Όλη η στολή είναι μονόχρωμη μαύρη, το σακάκι όμως είναι κεντημένο με χρυσές και μεταξωτές κλωστές καθώς και με ασημένια. Στο κεφάλι φορά το μικρό σκούρο ελληνικό φέσι και στα πόδια ψηλές μπότες.

Η νύφη είναι καλυμμένη με πέπλο, ενώ ένα μαύρο μαντήλι είναι τυλιγμένο γύρω από το κεφάλι της. Τα μαλλιά της πέφτουν λυτά στην πλάτη. Δεν φορούν κοσμήματα ούτε άλλου είδους στολίδια.

Το ζευγάρι οδηγείται μπροστά στον ιερέα, ο οποίος διαβάζει την ευλογία. Οι κάτοικοι του χωριού τους υποδέχονται και αμέσως αρχίζουν οι μακρόσυρτες τελετές.

Ο ιερέας παίρνει τα δύο δαχτυλίδια, τα αλλάζει τρεις φορές μεταξύ των δύο, τα βάζει έπειτα στα χέρια τους και τους αφήνει να φιλήσουν ο ένας τον άλλον. Κατόπιν περνάει τα δαχτυλίδια αμέτρητες φορές γύρω και πάνω από τα κεφάλια τους, ενώ συνεχώς κάνει το σημείο του σταυρού. Το κάνει αυτό σε περίπλοκες κινήσεις, ώστε καμία δύναμη στη γη να μη μπορέσει να αναιρέσει τον δεσμό. Τέλος, τα φορά στα δάχτυλά τους.

Ακολουθεί η ανάγνωση από τα ιερά βιβλία. Είναι τεράστια ποσότητα πυκνοτυπωμένων σελίδων, που διαβάζονται με ρυθμό τόσο γρήγορο, ώστε είναι αδύνατο να τον παρακολουθήσει κανείς. Κάθε φορά που ο ιερέας γυρίζει σελίδα, παίρνει μια ανάσα, αλλά συνεχίζει σχεδόν ασταμάτητα, ώσπου τελικά κουράζεται, σκουπίζει τον ιδρώτα από το μέτωπο και παραδίδει το βιβλίο σε άλλον ιερέα να συνεχίσει.

Στο μεταξύ το ζευγάρι στέκεται ακίνητο σε άβολη στάση, με τα κεφάλια σκυμμένα το ένα προς το άλλο. Η ζέστη από το συνωστισμένο πλήθος γίνεται πιο έντονη, αφού σχεδόν όλοι κρατούν αναμμένα κεριά. Από το θυμιατό υψώνονται σύννεφα καπνού που γεμίζουν τον ναό.

Όταν τελειώσει η ανάγνωση, φέρνουν λίγο ψωμί και ένα ποτήρι κρασί. Ο γαμπρός και η νύφη τρώνε λίγο ψωμί και πίνουν εναλλάξ από το ίδιο ποτήρι.

Έπειτα τοποθετούνται τα στέφανα. Και οι δύο φορούν στεφάνια φτιαγμένα από παχιές ασημένιες κλωστές και στολισμένα με άνθη γιασεμιού. Στολισμένοι έτσι, περιφέρονται τρεις φορές γύρω από τον ναό με τους ιερείς μπροστά. Κάθε φορά που περνούν μπροστά από την εικόνα της Παναγίας, σκύβουν βαθιά και κάνουν το σταυρό τους. Στο τέλος ο ιερέας φιλά τη νύφη και τον γαμπρό στο μέτωπο, και αυτοί με τη σειρά τους φιλούν το χέρι του.

Με αυτόν τον τρόπο οι τελετές τελειώνουν, ύστερα από περίπου μιάμιση ώρα.

Και τότε αρχίζει το γλέντι του γάμου, που διαρκεί τρεις ολόκληρες ημέρες, με άφθονο φαγητό και χορό".

Hvad nytt 1905-10-15

Hvad nytt 1905-10-15

Δημοσιεύτηκε και σε Κυπριακό ΜΜΕ

Ερευνητική ομάδα